Tegendraadse zij-instromers heb je natuurlijk ook onder de leden van het Apostolisch Genootschap. Een ontroerend voorbeeld is Verhaal 20, van een vader die samen met zijn gezin terugkijkt op de opvoeding van de kinderen.

Het boek Apostelkind van Renske Doorenspleet doet nou eenmaal veel stof opwaaien. En dat heeft ook effect op de huidige leden.

Waar sommigen van hen menen dat het boek toch vooral over het verre verleden gaat, zijn er ook die het heden nu toch met andere ogen bekijken. Ze kunnen niet meer ont-zien wat ze eerder misschien wel voelden, maar nog niet zo scherp zagen.

Dit is het verhaal van Hetty.

Eigenlijk is mijn verhaal omgekeerd van dat van de meesten in de Facebook-groep ‘In Apostolisch Perspectief’, maar de uitkomst is hetzelfde. Want ook al erkenden mijn man en ik al dertig jaar geleden dat het apostolisch genootschap (hierna apgen) sektarische trekjes had en waren wij behoorlijk kritisch; met de komst van apostel J.L. Slok werden er een hoop moderniseringen doorgevoerd en zag de toekomst er in onze ogen veelbelovend uit. 

Ik kom uit een gereformeerd gezin en vond dat maar een hypocriet gedoe – op zondag vooraan zitten maar de rest van de week merkte je er niks van. In 1990 leerde ik Johnny leerde kennen en was ik erg gecharmeerd van zijn levenshouding en dan vooral van zijn visie op vergeving en ‘een nieuwe start maken’. Ik wilde weten waar dat vandaan kwam. Johnny is opgegroeid in het apgen. Hij was er op zijn achttiende uitgestapt vanwege de doctrine, maar, zoals Renske het ook verwoordt in haar boek: eens apostolisch, altijd apostolisch. 

Alles was nu anders

We trouwden en ik werd steeds nieuwsgieriger naar dat geheimzinnige genootschap. Ook wilde ik mijn kinderen – ik was inmiddels zwanger – graag een plek bieden waar ze altijd op zouden kunnen terugvallen. Tegen Johnny’s zin gingen we kerst 1992 voor het eerst naar de dienst in Utrecht I, waar we voor mijn gevoel in een warm bad kwamen. Jong en oud kwamen naar ons toe en heetten ons hartelijk welkom.

Wat vonden ze het fijn dat Johnny terug was, en “alles was nu anders” (dat zeiden ze toen dus ook al), want “we mogen nu zelf nadenken”! J.L. Slok had acht jaar daarvoor zijn vader ( L. Slok, red.) opgevolgd als apostel en er veranderde veel. Zo zaten nu de mannen en vrouwen door elkaar en werden er vrouwelijke priesters aangewezen. Wel vonden wij de rol van de apostel uitermate dubieus en constateerden we dat het apgen nog steeds sektarische trekjes had, maar, zo dachten wij, het heeft gewoon nog wat tijd nodig voor alles is gemoderniseerd. 

Confirmeren ondanks belediging

Hoewel we in Utrecht nog twijfelden of we wilden confirmeren, troffen we na een verhuizing in Leerdam een voorganger die onze tegendraadsheid juist omarmde. Het apgen had ons nodig, zei hij. Hij vond het geweldig dat wij ongeconfirmeerd meededen aan de rondgang. De eerste keer dat we dat deden, zei hij dat hij nog nooit iemand zo gemeend aan de rondgang had zien gaan. En ook na onze volgende verhuizing naar Groningen hadden we het geluk een vooruitstrevende voorganger te treffen.

Wij besloten dat we wilden confirmeren; het wachten was op het eerstvolgende bezoek van de apostel. Toen deze een paar jaar later naar Groningen kwam, was blijkbaar niet doorgedrongen dat wij hadden willen confirmeren want het bleek dat hij van niks wist. In allerijl probeerden wij nog een gesprek te regelen de avond van tevoren, maar de apostel zei aan de telefoon dat het apgen “niet zat te wachten op probleemgezinnen”.

Hevig beledigd en teleurgesteld hebben we onze familie die bij de confirmatie zou zijn, weer afgezegd. Maar vlak voor de dienst ontmoetten we Slok in de hal en besloot hij ter plekke dat we toch konden confirmeren. Gek genoeg zijn we daarin meegegaan. Want ja, als je d’apostel in de ogen keek dan gebeurde er iets bijzonders, zei men… 

Een plek om op terug te vallen

Wij vonden onze plek in Groningen en ik heb nog tien jaar in de redactie van De Stroom gezeten, waar de veranderingen langzaam op gang kwamen, maar waar het bestuur wel een erg grote vinger in de pap had. Wie betaalt, bepaalt, was het standpunt van het bestuur. Uiteindelijk duurde het me te lang voor er dingen veranderden en ben ik uit de redactie gestapt.

Toch waren er ook dingen die mij positief verrasten. Ik wilde zoals gezegd een plek waar je altijd op terug kon vallen, wat er ook zou gebeuren in je leven. En ik weet dat velen daar zeer teleurgesteld in zijn, maar ik moet eerlijk zeggen dat wij altijd veel steun hebben ervaren bij moeilijke momenten in ons leven.

Zelfs toen ik in 2012 met een groot interview in de krant stond omdat ik naast mijn huwelijk nog een relatie had (met consensus van alle partijen), werd dat goed opgepakt door de voorganger en ook door de districtsvoorganger (toen nog oudste genoemd). Waar mijn familie er in die tijd nog grote moeite mee had, kon ik terugvallen op het apgen. Mijn tweede partner is ook weleens mee geweest en hij werd hartelijk ontvangen door degene die die dag de dienst verzorgde.

Claudia de Breij-diensten

Er waren altijd wel wat dingen waar wij het niet mee eens waren, maar overal gebeuren dingen waar je het niet mee eens bent, toch? Zo waren wij vaak onaangenaam verrast als mensen gingen scheiden: doorgaans verdween een van de twee dan van het toneel en hoorden we er nooit meer wat van (nu denk ik: wij lieten zelf ook nooit wat horen). We hoorden steeds vaker dat mensen naar behandeld werden en dat er dingen achter de schermen gebeurden die wij niet oké vonden. Ook hadden wij moeite met de ideologische richting die het op ging: wij waren het er helemaal mee eens dat de rol van de apostel veranderde (wat mij betreft mocht die positie vanaf het begin al worden afgeschaft), maar in plaats daarvan kregen we Claudia de Breij-, Stef Bos- en Kinderen voor Kinderen-diensten. Daarvoor hoeven we toch niet naar het apgen?!

Geïndoctrineerd

In maart kwam de coronacrisis. We konden niet meer naar de dienst en merkten dat we het helemaal niet misten. Sterker nog, nu we meer afstand hadden, zagen we het geheel steeds beter. En toen verscheen het boek van Renske… ik las het als een boek over de tijd waarin mijn man opgroeide. Ik kende de meeste verhalen wel, maar ik was ook geschokt door de verhalen over de manipulatie door de beide Slokken én ik las veel dingen die mijn man ook altijd zei: dat het apgen veel moderner is dan de kerk, dat wij onze liederen altijd moderniseerden want kijk maar naar de losbladige liedbundel, enzovoorts.

Ineens begreep ik dat hij waarschijnlijk meer geïndoctrineerd was dan hij zelf door had en ging ik me afvragen hoe dat bij mijzelf zat. In de kast vond ik een liedbundel uit 1994, met liederen die wij zongen in de tijd van onze confirmatie, en ik schrok me helemaal te pletter. Een en al apostelverering en zelfs liederen over dat wij eerst’lingskind’ren zijn… Die heb ik allemaal meegezongen terwijl ik me had voorgenomen nooit iets te zingen of aan de rondgang te gaan als ik het er niet mee eens was! 

Bewustwording

Ineens realiseerde ik me dat wij onze kinderen regelmatig onder druk hebben gezet om naar de dienst en naar de kring te gaan en dat zij mee moesten doen aan de musical terwijl ze dat vreselijk vonden… Gelukkig zeggen ze dat ze er niets aan over hebben gehouden en was het in de tijd dat onze kinderen mee gingen al veel vrijer dan in de tijd dat de meeste apostelkinderen opgroeiden. De jongste twee gaan al jaren niet meer, de oudste stond op het punt lid te worden toen de coronacrisis daar een stokje voor stak.

Voor mijn man en mij is inmiddels duidelijk dat wij eruit stappen. Ik ben ervan geschrokken hoe gemakkelijk ook ik me blijkbaar laat meeslepen, ook al ben ik nog zo kritisch van nature, want afgelopen juni was ik erbij toen Bert Wiegman de beroemde 2% uitspraak deed. Ik zei meteen tegen mijn man dat het geen handige uitspraak was, maar ik ben niet opgestaan en weggegaan.

Dat doen we bij deze alsnog. 

Hetty