In december 2020 werd naar aanleiding van de vele reacties die Apostelkind had losgemaakt een meldpunt ingericht door het Apostolisch Genootschap. We vroegen onze lezers om reacties, en die zijn niet onverdeeld positief. Deze kritische open brief is hier een voorbeeld van.

“Geachte mevrouw Bokhorst, heer Wiegman en de Privacy Officer van het apostolisch genootschap,

Wij richten ons in deze mail tot u omdat we het van belang vinden u van onze bevindingen omtrent de meldpuntregeling op de hoogte te stellen.  

Omdat we deze meldpuntregeling graag willen laten toetsen door de Autoriteit Persoonsgegevens, vragen wij u te reageren op onze klacht binnen de door hen gestelde termijn van 4 weken.

Met stijgende verbazing hebben we kennis genomen van de regeling van het Extern Meldpunt van het apostolisch genootschap dat door een werkgroep van externe deskundigen is opgesteld (zoals op uw site vermeld staat). We hebben ons verdiept in de begrippen, procedures en voorwaarden die in het regelement beschreven zijn en naar onze mening wordt hier de wet- en regelgeving omtrent de privacy veelvuldig geschonden. Daar willen wij dan ook bij u deze klacht over indienen. Daarnaast zijn er een aantal andere zaken die vragen bij ons oproepen. Tot slot richten we ons persoonlijk tot hoofdbestuur en apostel dhr. Wiegman.

Op de site van de Autoriteit Persoonsgegevens lezen we: 

Elke keer als u persoonsgegevens verwerkt, is dat een inbreuk op de privacy van de mensen over wie het gaat. Daarom mag u alleen persoonsgegevens verwerken als het echt niet anders kan. Dus: als u zonder deze gegevens uw doel niet kunt bereiken. Dat betekent dat u een goede reden moet hebben om persoonsgegevens te verwerken. In de privacywet, de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG), staan 6 redenen genoemd. De juridische naam voor die redenen is grondslagen. U heeft dus een grondslag nodig om persoonsgegevens te mogen verwerken.

In de AVG staan de volgende 6 grondslagen voor het verwerken van persoonsgegevens:

1. U heeft toestemming van de persoon om wie het gaat.
2. Het is noodzakelijk om gegevens te verwerken om een overeenkomst uit te voeren.
3. Het is noodzakelijk om gegevens te verwerken omdat u dit wettelijk verplicht bent.
4. Het is noodzakelijk om gegevens te verwerken om vitale belangen te beschermen.
5. Het is noodzakelijk om gegevens te verwerken om een taak van algemeen belang of openbaar gezag uit te oefenen.
6. Het is noodzakelijk om gegevens te verwerken om uw gerechtvaardigde belang te behartigen.

Let op: deze regels gelden alleen voor ‘gewone’ persoonsgegevens. Wilt u bijzondere persoonsgegevens verwerken? Zoals gegevens over iemands gezondheid? Of strafrechtelijke gegevens? Dat is verboden. Tenzij u voldoet aan een aantal strenge eisen. Een grondslag hebben is dan dus niet genoeg.

De in de eerste grondslag genoemde toestemming, “u heeft toestemming van de persoon om wie het gaat”, probeert men in de meldpuntregeling op slinkse wijze te verkrijgen door toevoeging aan het regelement van artikel 6 : 

Door het indienen van de aanvraag geeft de aanvrager aan akkoord te gaan met de inhoud van deze regeling. 

De consequentie van dit artikel voor de aanvrager is dat men hiermee toestemt in alles wat in de overige artikelen beschreven staat, zelfs als hiermee zijn/haar privacy geschonden wordt. Dit op deze manier “afdwingen” van een algeheel akkoord bij de aanvraag lijkt ons wettelijk gezien niet toegestaan.

Alle gedupeerden die een aanvraag willen indienen worden volgens artikel 5 verplicht gesteld ( “de initiële aanvraag omvat tenminste de volgende gegevens”) de volgende vragen in te vullen: 

• NAW gegevens; 
• E mailadres; 
• Telefoonnummer; 
• Een bondige omschrijving van de ervaringen op basis waarvan miskenning, beknelling en/of    emotionele pijn is of wordt ervaren; 
• De gemeenschap waartoe de aanvrager behoort of behoorde;
• De voorganger(s) die daar werkzaam is (zijn) of was (waren);
• Gedurende welke periode de aanvrager lid van het Apostolisch Genootschap is (geweest).  

Gedupeerden  die een aanvraag willen doen om in aanmerking te komen voor erkenning/excuses door het bestuur en/of een andersoortige (financiële) tegemoetkoming worden daarnaast nog verplicht  de volgende gegevens te verstrekken (artikel 13), anders wordt hun aanvraag niet in behandeling genomen (artikel 18):

• IBAN nummer; 
• een beschrijving van de feiten en/of omstandigheden op grond waarvan een andersoortige tegemoetkoming wordt verzocht; 
• een omschrijving van de (vorm van) tegemoetkoming waarom wordt verzocht; 
• indien mogelijk een schriftelijke opgave, voorzien van bewijsstukken, van eventuele kosten van psychologische/psychiatrische of andere vormen van bijstand. 

Kunt u onderbouwen welke van de 6 grondslagen van het AVG het rechtvaardigt om bij een aanvraag gegevens te vragen over de periode van lidmaatschap, de voormalig voorganger en/of de voormalige gemeenschap, IBAN nummer en bewijsstukken van psychische bijstand om uw doelstelling “het zoeken van verbinding, begrip en verzoening” te kunnen bereiken? 

Artikel 31 

De adviescommissie kan bij het bestuur en/of geestelijk verzorger(s) die in de aanvraag of de mondelinge behandeling worden genoemd vragen om een schriftelijke reactie op feiten en omstandigheden die door de aanvrager worden omschreven….

Een geestelijke verzorger heeft een geheimhoudingsplicht en geniet hierdoor zelfs wettelijke bescherming. Deze geheimhoudingsplicht duurt voort nadat een geestelijke verzorger is vrijgesteld van deze functie. Het zou dan ook volledig in strijd zijn met de wet, wanneer een geestelijk verzorger of voormalig geestelijk verzorger zaken met u zou delen over leden en ex-leden zoals omschreven in artikel 31. 

Hoor en wederhoor kan hier ook niet als argument aangevoerd worden als de aanvrager niet akkoord is met het feit dat u voornemens bent om met zijn/haar voormalig geestelijk verzorger /voorganger het door hem/haar vertelde verhaal te delen. Het gaat in de kern ook niet over personen maar over een manipulatief systeem dat veel leed veroorzaakt heeft. 

Om met geestelijk verzorgers/voormalig geestelijk verzorgers of het bestuur over feiten en omstandigheden die door de aanvrager omschreven zijn in contact te komen, is het voor de adviescommissie noodzakelijk om bij het apostolisch genootschap contactgegevens op te vragen bv van geestelijk verzorgers/voorgangers. Het verstrekken van deze gegevens door het genootschap zou in strijd zijn met het AVG. Ook het delen van verhalen van aanvragers met derden (het bestuur en/of geestelijk verzorgers/voorgangers) zou in strijd zijn met de wet op de privacy als de aanvrager hier geen toestemming voor verleent. 

Artikel 32

De adviescommissie kan, al of niet op verzoek van de aanvrager, schriftelijke inlichtingen inwinnen bij één of meer deskundigen…

Onduidelijk in dit artikel is het begrip “deskundigen”. Wie wordt hieronder verstaan, en is hier ook de regel van toepassing dat deze onafhankelijk zijn en per definitie geen lid of lid geweest van of op andere wijze gelieerd aan het Apostolisch Genootschap? Is wettelijk gezien niet ook voor het inwinnen van inlichtingen toestemming nodig van de aanvrager?

Artikel 34

Indien de adviescommissie de aanvraag als authentiek beoordeelt brengt de adviescommissie, zonder toezending van het onderliggende dossier van de aanvraag, aan het bestuur schriftelijk een gemotiveerd advies uit…..

We vragen ons af op welke manier u de privacy van de mensen die een aanvraag doen gaat waarborgen als er na uw eindoordeel uitwisseling is met het bestuur van verhalen die u verteld zijn. In het apostolisch genootschap kent iedereen elkaar en zijn verbanden gauw gelegd waardoor men, zelfs zonder het delen van het onderliggende dossier, heel eenvoudig kan achterhalen wie achter de betreffende melding zit. 

Artikel 35

Het bewijs van geestelijk lijden kan in beginsel slechts geleverd worden door een schriftelijk rapport/bericht van een BIG-geregistreerd arts of GZ-psycholoog waaruit ten genoegen van de adviescommissie in ieder geval blijkt dat sprake is van psychologische/psychiatrische begeleiding die rechtstreeks verband houdt met de door de aanvrager ervaren heersende organisatiecultuur en/of daaruit voortvloeiende handelingen van geestelijk verzorgers binnen het Apostolisch Genootschap, wat de eventueel gestelde diagnose is, gedurende welke periode behandeling heeft plaatsgevonden en (indien van toepassing) wanneer deze is geëindigd.

In artikel 35 lezen we dat er in geval van psychologische/psychiatrische begeleiding gevraagd mag worden naar een eventueel gestelde diagnose, gedurende welke periode de behandeling heeft plaats gevonden en wanneer deze is beëindigd. Dit is echter bij wet verboden (zie AVG verwerken bijzondere persoonsgegevens).  

Artikel 40

Het bestuur kan ten behoeve van haar besluitvorming nader advies vragen aan de adviescommissie. In dat geval zijn de artikelen 31 en 32 van overeenkomstige toepassing. 

Hoe wordt de privacy van de aanvrager hier gewaarborgd?

Artikel 43

Op voorspraak van de adviescommissie kan het bestuur in zeer uitzonderlijke gevallen die daar naar haar oordeel voor in aanmerking komen, in samenspraak met de aanvrager zonder toepassing te hoeven geven aan het bepaalde in deze regeling, tot een andere vorm van tegemoetkoming besluiten. 

Op de site van het meldpunt lezen we: De meldpuntregeling is door een werkgroep met externe deskundigen opgesteld.  In deze meldpuntregeling zijn tevens de uitgangspunten en criteria voor de behandeling van aanvragen vastgelegd. Zo wordt ongelijkheid bij de behandeling van de aanvragen voorkomen.

Hoe wordt de privacy van de aanvrager gewaarborgd als het bestuur met betrokkene in overleg wil, en hoe wordt ongelijkheid in de behandeling van aanvragen nog gewaarborgd als het bestuur zonder toepassing te geven aan het bepaalde in deze regeling, tot een andere vorm van tegemoetkoming kan besluiten?

Tot zover onze vragen betreffende het AVP.

Dan onze andere vragen…

Allereerst zouden we graag willen weten waarom de namen van de 4 overige leden van de adviescommissie nog steeds niet ingevuld zijn op de website terwijl het meldpunt toch al sinds 1 december “in de lucht” is. Betekent dit dat deze functies nog niet vervuld zijn? Hoe en door wie worden op dit moment de aanvragen, en dan met name voor financiële tegemoetkoming, behandeld?

• Meldpuntmedewerker: mevr. T. Bokhorst 
• Secretaris adviescommissie: (naam volgt later)
• Voorzitter adviescommissie: (naam volgt later)
• Lid adviescommissie: (naam volgt later)
• Lid adviescommissie: (naam volgt later)

Het is voor ons niet duidelijk waarom er een meldpunt zou moeten zijn voor doorverwijzing naar de hulpverlening. Is het niet het meest voor de hand liggend als mensen met een hulpvraag in die zin, zich wenden tot hun huisarts? Ook een vraag om erkenning lijkt ons niet relevant omdat het bestuur in haar verklaring van 11 oktober al voluit de destructieve werking van het systeem erkend heeft.

De regeling bevat nog een aantal opmerkelijke artikelen zoals:

Artikel 44: De interpretatie van deze regeling is voorbehouden aan het bestuur

Artikel 46: Tegen beslissingen van het bestuur op grond van deze regeling staat geen bezwaar of beroep open.

Artikel 52: In alle gevallen waarin deze regeling niet voorziet beslist het bestuur, met inachtneming van de beginselen van redelijkheid en billijkheid. 

Artikel 53: Deze regeling kan door het bestuur worden gewijzigd of ingetrokken.

In het “Woord vooraf” lezen we: Het advies van de adviescommissie is zwaarwegend maar is voor het bestuur niet bindend. Het bestuur beslist uiteindelijk op de aanvraag.

Als we de inhoud van deze artikelen lezen vragen we ons af in hoeverre het meldpunt nog onafhankelijkheid is als het bestuur de regie toch eigenlijk volledig in handen heeft? 

Dan tot slot 

In de meldpuntregeling lezen we het volgende: “De regeling is bedoeld voor individuele leden en oud-leden van het Apostolisch genootschap en richt zich op hun geestelijk welzijn. Het doel van de regeling is het zoeken van verbinding, begrip en verzoening. De regeling is opgezet als informeel en laagdrempelig”.

Als we vervolgens de 53 uitermate formele artikelen lezen die opgesteld zijn voor dit meldpunt, en de ingewikkelde en langdurige procedure volgen, kunt u ons dan uitleggen waar de woorden laagdrempelig en informeel naar verwijzen?

Gedupeerden moeten een zeer langdurige en voor hen vaak pijnlijke procedure doorlopen, waarin zij opnieuw hun verhaal moeten doen, ondanks het feit dat het bestuur in een schriftelijke verklaring van 11 oktober voluit erkend heeft dat er sprake was van een normerende en uniformerende  cultuur die miskenning, beknelling en emotionele pijn heeft veroorzaakt.

Gedupeerden moeten een voor velen onmogelijk te verkrijgen bewijslast leveren (artikel 35 en 36), ondanks de mooie woorden van hoofdbestuurder en apostel Wiegman, die een ruimhartige regeling beloofde en opriep tot compassie na de vele dialooggesprekken die hij met gedupeerden had gevoerd en die hem naar eigen zeggen, diep geraakt hadden. Hoe vertalen deze oprechte gevoelens van apostel Wiegman zich dan in een regeling die recht doet aan al het leed dat veroorzaakt is…  

Gedupeerden zijn overgeleverd aan een zogenaamd onafhankelijke meldpunt dat naar onze mening de regels voor wat betreft de privacy ernstig schendt en waar bij nader inzien, het bestuur toch de touwtjes in handen blijkt te hebben.  

Het is teleurstellend wat er nu voor gedupeerden op tafel ligt en het voelt voor ons niet rechtvaardig als je mensen in de kou laat staan door de lat van de procedure en de bewijslast zo hoog te leggen dat slechts weinigen iets aan deze regeling zullen hebben. Het gaat hier namelijk  over oprechte gevoelens van mensen die door een manipulatief systeem ernstig leed is toegebracht…

Op 11 oktober schreef het bestuur: “ Dit had niet mogen gebeuren. Het past niet bij de menswaardigheid waarvoor we ons inzetten en waarop we aanspreekbaar willen zijn. Daarom bieden we onze oprechte excuses aan, aan iedereen die miskenning, beknelling en emotionele pijn ervaren heeft door de destijds heersende organisatiecultuur en/of daaruit voortvloeiend handelen van geestelijk verzorgers binnen het Apostolisch Genootschap”.

Mag je van een religieus humanistische organisatie dan niet ook een fatsoenlijke, ruimhartige en compassievolle regeling verwachten? 

Als het bestuur achter haar verklaring staat en inderdaad voluit erkent dat er sprake was van een normerende en uniformerende cultuur waarin leden belemmerd werden in hun autonomie en persoonlijke ontwikkeling, waar normen belangrijker waren dan waarden, waar sprake was van groepsdruk, uitsluiting en publiekelijke terechtwijzing, inmenging in levenskeuzes en familiesituaties waarbij de privacy in het geding was en professionele hulp werd afgeraden, waarom dan nog deze ingewikkelde, langdurige en voor gedupeerden zeer belastende meldpuntregeling? 

Waarom deze volledig dichtgetimmerde regeling voor wat betreft financiële compensatie? Waar is het bestuur bang voor? Het zou immers slechts om een zeer gering percentage (ex)leden gaan? 

Waarom geen kort eenvoudig traject waar niet op basis van ingewikkelde bewijslast, maar op basis van vertrouwen en geloof in de oprechtheid van de verhalen, gedupeerden ruimhartig gecompenseerd worden,  bv met voor ieder een vast bedrag voor het leed dat dit systeem hen heeft aangedaan. Dan laat je mensen niet in de kou staan alleen omdat de bewijslast niet (meer) overlegd kan worden, men geen privacygevoelige informatie wil verstrekken, of omdat men moet afhaken omdat het veel te lange traject teveel vraagt omdat men weer opnieuw en langdurig met de pijn en het verdriet geconfronteerd zal worden… 

Waarom heeft het bestuur niet het volste vertrouwen in de deskundigheid, de integriteit en daarmee het advies van de commissie, en wil men in dit proces toch de (eind)regie houden?

Als hoofdbestuurder, apostel en eindverantwoordelijke voor het apostolisch genootschap doen wij een dringend beroep op u meneer Wiegman om deze regeling alsnog van tafel te vegen en er een eenvoudige, fatsoenlijke, compassievolle  en vooral ruimhartige regeling voor in de plaats te zetten die past bij de waarden waar u voor staat en die recht doet aan het verdriet en de pijn waar mensen vaak al zo lang mee worstelen en die velen ook al met u gedeeld hebben. We doen hierbij ook een  dringend beroep op de menswaardigheid waarvan het bestuur zegt zich voor te willen inzetten en waarop zij aanspreekbaar willen zijn.

Menswaardigheid heeft echt een ander gezicht dan in deze regeling getoond wordt…”

De auteur is bekend bij de redactie.